در تمامی زبان های برنامه نویسی شرط و تصمیم موضوعی بسیار مهم می باشد. مفهوم شرط و تصمیم در تمامی برنامه ها و یا زبان های برنامه نویسی یافت می شود.

وجود شرط در یک برنامه موجب انعطاف بیشتر آن شده و با شرایط و خروجی های متفاوت بسیار کاربردی می باشد.

برای مثال در صورتی که تمایل به ساخت برنامه ای دارید که به شما بگوید عدد دریافتی زوج است یا فرد لازم است از شرط استفاده کنید.

باید در برنامه خود طوری شرط بگذارید که در صورتی که باقی مانده ی تقسیم عددی بر ۲ صفر شود، عدد نهایی زوج بوده و در غیر این صورت عدد فرد می باشد. بهتر است در برنامه خود شرط بگذارید که صفر وارد نشود، زیرا صفر نه عدد زوج می باشد و نه عدد فرد.

ما در این مقاله به آشنایی با عملگر های منطقی و شرطی و نحوه ساختن شرط در زبان برنامه نویسی پایتون خواهیم پرداخت.

آشنایی با عملگر های شرطی در زبان برنامه نویسی پایتون

در مقاله پیشین گفته شد که عملگر ها موجب ایجاد برخی عملیات ریاضی بر روی عملوند ها می شوند. برخی عملگر ها پیچیدگی بیشتری دارند. برای مثال به ما امکان آگاهی از برابر بودن دو عدد را می دهند.

در این شرایط لازم است از عملگر های شرطی در زبان برنامه نویسی پایتون استفاده نمایید. هنگامی که از عملگر های شرطی استفاده می کنید جواب آن ها دو حالت مثبت (True) و منفی (False) دارند.

عملگر های شرطی در زبان برنامه نویسی پایتون شامل موارد زیر می باشد :

==… شرط برابری

<>… شرط کوچک و بزرگی در پایتون

<=  ,  >=… شرط بزرگی، کوچک یا مساوی بودن در پایتون

برای مثال در صورتی که تمایل داشته باشید بدانید که عدد ۱ برابر ۲ می باشد که خیر می توانید به صورت زیر عمل کنید

1==2

جواب شرط بالا علامت False به معنای نادرست بودن عبارت می باشد.

در صورتی که تمایل به دانستن این موضوع دارید که آیا ۳ کوچک تر یا مساوی ۴ می باشد یا خیر نیز می توانید به شیوه زیر به آسانی به جواب برسید.

3<=4

آشنایی با عملگر های منطقی در زبان برنامه نویسی پایتون

عملگر های منطقی در زبان برنامه نویسی پایتون برای شرط ما شرایط خاصی را ایجاد می کند و شامل not, and, or می باشد.

زمانی که تمایل به بررسی دو شرط دارید لازم است از عملگر (and, or) استفاده نمایید.

همانطور که گفته شد نتیجه هر عملگر منطقی دو حالت True یا False دارد.

آشنایی با کاربرد عملگر and در زبان برنامه نویسی پایتون

این عملگر در زبان برنامه نویسی پایتون زمانی نتیجه را True نشان می دهد که نتیجه دو شرط با یکدیگر True باشد.

 به این معنی که تنهای در زمانی که شرط اول و شرط دوم کنار یکدیگر درست باشند نتیجه و خروجی True می شود و در غیر این صورت خروجی False می باشد.

 

4==4 and 5==5 4==4 and 6==5 4==2 and 6==3 4==1 and 5==6

در مثال فوق تمامی موارد به جز حالت اول دارای نتیجه False می باشد.

آشنایی با عملگر or در زبان برنامه نویسی پایتون

عملگر or دارای انعطاف بیشتری می باشد و خروجی این عملگر زمانی True می شود که هر دو و یا یک شرط True باشد.

بدین معنا که در صورتی که شرط اول یا شرط دوم درست باشد نتیجه نیز درست می باشد.

4==4 or 5==5 4==4 or 6==5 4==2 or 6==6 4==1 or 5==6

آشنایی با عملگر not در زبان برنامه نویسی پایتون

این عملگر در زبان پایتون به عملگر تناقض مشهور است.

عملکرد این عملگر به شیوه ای می باشد که در صورت وارد نمودن هر ورودی اشتباه نتیجه را درست می داند و در صورت صحیح بودن ورودی ها نتیجه را نادرست گزارش می کند.

not 4==4 not 4==1 not 0>1 not 0<1

آشنایی با دستور if در زبان برنامه نویسی پایتون

در این بخش از آموزش زبان برنامه نویسی پایتون تمایل داریم تا با استفاده از دستور if عبارت شرطی را اجرا کنیم و حالت های آن را نیز بررسی کنیم.

به دلیل آنکه دستور if یک دستور مرکب می باشد لازم است کد ها را به صورت تو رفته تایپ کنید.

در مثال زیر متغیر x قرار گرفته و مقدار آن برابر ۱۰ می باشد.

در خط بعدی از شرطی استفاده شده و بیانگر این موضوع می باشد در صورت بزرگتر بودن مقدار x خط بعدی اجرا شود و در انتها نیز گفته شده که مقدار x یک مقدار مثبت می باشد.

دستور if در مثال زیر به شیوه ای نوشته شده است که در صورت درست بودن نتیجه عبارت شرطی ، دستور بعدی نیز اجرا شود.

x = 10 if x>0:            print x,“is positive”

آشنایی با نحوه استفاده از حالت دوگانه در زبان برنامه نویسی پایتون

حال بیایید مانند مثال فوق عمل کنید اما به جای ۱۰ به x مقدار ۱- دهید.

در این شرایط هیچ گونه نتیجه ای رخ نمی دهد زیرا شما از پیش حالتی برای False بودن نتیجه مشخص نکرده اید.

عبارت else در زبان برنامه نویسی پایتون نشان دهنده حالت دوگانه می باشد.

دستور else در زمانی استفاده می شود که دستور شرطی اول دارای مقدار True نباشد.

در صورتی که کد بالا را به نحوی تغییر دهیم که اگر x از صفر کوچک تر باشد مقدار منفی است برنامه به شیوه زیر خروجی مناسب را به ما می دهد.

x = -1 if x>0:      print x,“is positive” else:       print x,“is negative”

در صورتی که به این برنامه مقدار صفر را بدهیم چه اتفاقی رخ می دهد؟ به این دلیل که برای آن مقداری تعیین نکرده ایم هیچ اتفاقی رخ نمی دهد.

یکی دیگر از مفاهیم کاربردی در زبان برنامه نویسی پایتون دستورات شرطی زنجیره ای می باشد.

دستورات شرطی زنجیره ای در زبان برنامه نویسی پایتون زمانی کاربرد دارد که ما با چند حالت سر و کار داریم.

برای استفاده از این دستور نیز از عبارت elif استفاده می شود.

دستور زیر به شیوه ای می باشد که در ابتدا بررسی می کند x بزرگتر از صفر است یا خیر؟

در صورت بزرگتر بودن x به دستور بعدی منتقل می شود و در غیر این صورت به سراغ شرط بعدی می رود.

در دستور بعدی گفته شده که آیا x از صفر کوچکتر می باشد؟

در صورت کوچک تر بودن به دستور بعدی رفته و در غیر این صورت حالت آخر بررسی می شود.

بر اساس برنامه ای که می نویسید می توانید از شرط n تا elif استفاده نمایید.

x = 0 if x>0:             print x,“is positive” elif   x<0:            print x,“is negative” else: print x,“is zero”

توجه داشته باشید که ما می توانیم کلیه دستورات فوق را در تابع قرار دهیم و بر اساس ورودی داده شده به تابع به ما نشان دهد که نتیجه مثبت یا منفی و یا صفر می باشد.

def  pnz(x):           if x>0:                    print x,“is positive”           else:                    if x<0:                              print x,“is negative”                    else:                              print x,“is zero”

آشنایی با دستور های شرطی تو در تو  در زبان برنامه نویسی پایتون

دستورات شرطی تو در تو در زبان برنامه نویسی پایتون زمانی کاربردی می باشد که تمایل داشته باشید بر اساس جواب یک شرط شروط دیگری نیز بنویسید.

برای مثال ساعت ۵ است یا ۶؟ در صورتی که ساعت ۵ است امروز شنبه است یا یکشنبه؟ در صورت شنبه بودن لازم است به کلاس بروید و ….

برای درک بهتر دستور های شرطی تو در تو به مثال زیر توجه کنید:

def  pnz(x):           if x>0:                    print x,“is positive”           else:                    if x<0:                              print x,“is negative”                    else:                              print x,“is zero” pnz(10) pnz(0) pnz(-1)

نحوه استفاده آسان تر از عبارت های شرطی تو در تو در زبان برنامه نویسی پایتون

در شروط تو در تو در زبان برنامه نویسی پایتون شرطی را بیان میکردیم و بر اساس اون نیز شروط دیگر را بررسی می کردیم.

علاوه بر موارد گفته شده در عبارت های شرطی تو در تو می توانید برای نوشتن کد های کمتر از عملگرای شرطی and نیز استفاده کنید.

if  x>0:      if x!=0:                 print x,“is positive”

مثال فوق به این موضوع اشاره دارد که در صورتی که x از صفر بزرگتر بوده و برابر صفر نباشد چاپ شود که x دارای مقدار مثبت می باشد.

این کد گذاری را می توان به شیوه کوتاه تری مانند مثال زیر نیز بیان کرد:

if x>0 and x!=0:              print x,“is positive”

در مثال اول دستور پرینت زمانی قابل اجرا می باشد که جواب شروط پیشین True باشد.

در توضیح عملگر and نیز گفته شد که تنها در زمانی که دو شرط True  باشد مقادیر بعدی نیز نمایش داده می شود.

آشنایی با دستور return در زبان برنامه نویسی پایتون

در اکثر اوقات زمانی که اقدام به نوشتن تابعی می کنید تمایل دارید تا ادامه بدنه تابع در یک نقطه خاص اجرا نشود.

به عنوان مثال زمانی که تمایل به نوشتن تابعی دارید که تشخیص دهد اعداد مثبت زوج یا فرد می باشند پیش از هر کاری لازم است شرطی را جهت کنترل آنکه اعداد ورودی صفر یا منفی نباشند، بنویسید.

پس از این کار به سراغ محاسبات اصلی بروید. پس در این شرایط لازم است از else و یا if های متعدد عمل کنید و می توانید به شیوه زیر عمل کنید.

Def  fun(x):           if x <= 0:                    print “Please Enter a number greater than 0”                    return           if x%2 == 0:                    print x,“is Even”           else:                                      print x, “is Odd”

در مثال فوق پیش از هر کاری صفر یا منفی بودن بررسی شد و در صورت True بودن نتیجه با مقدار return برخورد می کند.

مقدار return در زبان برنامه نویسی پایتون به شیوه ای عمل میکند که در صورت true بودن نتیجه دستورات بعدی را نادیده گرفته و به خارج از تابع مراجعه می نماید.

بنابر این هر زمانی که با تابع ‌return برخورد داشتید بدین معناست که مقدار از بدنه تابع خارج شده است.

تا این جای مقاله با بخشی دیگر از مفاهیم مهم و کاربردی در زبان برنامه نویسی پایتون آشنا شدیم.

جهت آگاهی از ادامه مقالات جهت یادگیری جامع زبان برنامه نویسی پایتون با پکیج های آموزشی مگاپایتون با ما همراه باشید.